Negatieve slaapgedachten: net zo echt als fata morgana’s in de woestijn

Slaapangst. Bijna iedereen met chronische slaapproblemen heeft ermee te maken. Door een opeenstapeling van negatieve gedachten en negatieve ervaringen (die deze negatieve gedachten weer versterken) ontstaat onbewust een rotsvaste overtuiging dat slapen een uitdaging, een hobbel of zelfs een gevaar of bedreiging is. 

Het resultaat laat zich raden. Elke avond word je weer met ‘het gevaar’ geconfronteerd en je onderbewustzijn roept automatisch negatieve gedachten, emoties en herinneringen op. Je lichaam en geest komen in de zogenoemde ‘fight or flight’, toestand. Je hart bonst harder en in je hoofd is het een drukte van belang. Slapen – in wezen pure ontspanning – is hierdoor totaal onmogelijk.

Het is belangrijk om je onderbewustzijn er (weer) van te overtuigen dat slapen ongevaarlijk is. Maar hoe doe je dat? Het belangrijkste inzicht hierbij is dat de negatieve slaapgedachten die je nu ervaart onjuist zijn. Ze zijn het gevolg van een jarenlang gevoede angst – een ellendige vicieuze cirkel – en hebben geen enkele link met de realiteit. Er is geen bedreiging en er is geen gevaar.

De angstgedachten van mensen met slaapproblemen zijn altijd het gevolg van bekende psychologische ‘denkfouten’, zoals ‘absoluut denken’, ‘verkeerde bewijsvoering’, ‘(over)generaliseren’, ‘cirkelredenaties’ en ‘catastroferen’. In dit artikel (helaas niet van mijzelf) wordt het treffend uitgelegd. Nick Robinson – Amerikaans slaap- en ervaringsdeskundige – omschrijft de onjuistheid van zijn gedachten op een treffende manier:

“De gedachten waren als een fata morgana in een woestijn. Ze leken echt, maar bleken uiteindelijk illusies te zijn. Het zou dwaas zijn om ze te beschouwen als meer dan dat. Deze kennis was belangrijk omdat het hielp om mijn negatieve gedachten (en de slapeloosheid zelf) te ontwarren en in het juiste perspectief te plaatsen: ze zijn niet groot en sterk maar in wezen ongegrond.”