Slaapproblemen: deze 4 misverstanden kunnen de ellende vergroten

Best gek eigenlijk. We brengen bijna een derde van ons leven slapend door, maar toch weten we vrij weinig over slaap. Voor veel mensen – met name de goede slapers – is slapen bijna net zo vanzelfsprekend als ademhalen. Je doet het elke dag en je denkt er verder niet bij na. Voor mensen met slaapproblemen ligt dit anders. Als je regelmatig wakker ligt, wil je weten hoe dit komt en – belangrijker nog – hoe je het probleem kan oplossen. De juiste kennis over slapen kan je hierbij helpen, maar is helaas bijna niet te vinden. De verkeerde informatie kom je veel vaker tegen en is een stuk minder onschuldig dan het lijkt.

Fabeltjes en misverstanden

Er zijn een hoop fabeltjes over slaapproblemen die door een hoop mensen – misschien ook wel door jou – als waarheid worden gezien. Het gevaarlijke is dat deze misverstanden ervoor kunnen zorgen dat je slaapproblemen blijven bestaan of zelfs erger worden. Het zijn verborgen oorzaken van slaapproblemen. In dit artikel behandel ik vier veel voorkomende misvattingen. Ik leg uit waarom ze niet kloppen, waarom ze voor problemen zorgen en hoe je wel moet handelen. 

Verloren slaap gaan inhalen: zo beginnen de slaapproblemen

Misschien heb je het zelf wel eens gezegd of geprobeerd na een slechte nacht: een paar uurtjes slaap inhalen. Maar kan dat ook echt? Kun je de uren die je (bijvoorbeeld) doordeweeks gemist hebt in het weekend er extra bijslapen, zodat je weer in evenwicht bent? En is het verstandig om te doen?

Effectievere slaap
Het antwoord is dat je slaap nauwelijks kan inhalen. Uit onderzoek komt naar voren dat je lichaam aan een derde van de gemiste slaaptijd genoeg heeft om weer in evenwicht te komen. De slaapkwaliteit is na een slechte nacht namelijk beter. Je slaapt dieper en je herstelt sneller. Vooral tijdens de eerste uren van de nacht is dit het geval. Het is een manier van de natuur om ervoor te zorgen dat je in perioden van weinig slaap als het ware ‘het meest waar voor je geld‘ krijgt. Of beter gezegd: ‘het meeste herstel voor je slaap’.

Geen verstandig idee
Het is zeker geen verstandig idee om een derde van de verloren slaapuren in te halen. Het is veel belangrijker om een vast slaapritme aan te houden. Uitslapen en middagdutjes zijn op de korte termijn misschien prettig, maar zorgen op de lange termijn voor slaapproblemen. Goed slapen heeft namelijk alles te maken met structuur, structuur en nog eens structuur. Het klinkt saai – en dat is het ook wel een beetje – maar ik kan het helaas niet spannender maken. Uiteindelijk zijn we allemaal ʻoermensenʼ met een natuurlijk slaap-waakritme.

Vind jouw unieke slaapritme
In deze tijd raakt onze uiterst zorgvuldig afgestelde biologische klok eenvoudig in de war. En daar is echt geen uitbundige levensstijl met veel feestjes tot diep in de nacht voor nodig. Simpelweg een paar uur te lang of te kort slapen of slapen op de verkeerde tijden kan al voor structurele slaapproblemen zorgen. Wellicht goed om te weten: in mijn boek leg ik exact uit hoe je jouw unieke slaapritme kan vinden.

Lees ook: Chronische slaapproblemen: hoe je langzaam wegzakt in het drijfzand

Slaapproblemen zijn altijd de boosdoener

Ik voel me moe en lusteloos. Schuld van de slaapproblemen. Ik voel me niet lekker. Schuld van de slaapproblemen. Ik ben chagrijnig. Schuld van de slaapproblemen. Ik presteer niet goed op mijn werk. Schuld van de slaapproblemen. Bij veel mensen die slecht slapen is de slapeloosheid altijd de grote boosdoener. En dat is niet terecht. Natuurlijk zorgt slecht slapen overdag voor problemen, maar het is lang niet altijd de enige boosdoener. Factoren zoals je voedingspatroon, stress, de tijd van het jaar, het gebruik van medicijnen en blootstelling aan daglicht worden vaak vergeten en kunnen een minstens zo grote rol spelen.

Denken dat je 8 uur slaap nodig hebt: jezelf ongezonde druk opleggen

Sommige ‘wijsheden’ zijn zo ingeburgerd dat bijna iedereen ze – zonder nadenken – als waarheid beschouwt. Een goed voorbeeld daarvan is de algemene stelregel dat je 8 uur slaap per nacht nodig hebt om goed te kunnen functioneren. Ik zal er niet omheen draaien: het is onzin! Elk mens is – ook op dit gebied – uniek. Albert Einstein was zijn bed bijvoorbeeld niet uit te slaan en had naar eigen zeggen 10 uur slaap per nacht nodig, terwijl Margaret Thatcher slechts 4 uur slaap nodig had om een energiek leven te leiden.

Een ongezonde druk
De ‘8 uur regel’ legt een ongezonde druk op slechte slapers. Vaak spannen zij zich onbewust in om de 8 uur vol te maken. Dit zorgt voor een spanning – je wilt als het ware iets presteren – die niet samengaat met slapen. Je best doen om te slapen werkt simpelweg niet. Als jij ook met die ‘8 uur’ in je hoofd zit is mijn advies: laat het los. Natuurlijk is het goed om actief te werken aan het verbeteren van je slaap, maar leg jezelf geen onnodige druk op. Kwaliteit is beter dan kwantiteit, dus probeer je hier op te focussen.

Ben jij een nachtelijke piekeraar? Dan wil ik je adviseren om dit handige boekje met 10 tips om je malende gedachten tot rust te brengen te downloaden. Het helpt je om de rust te vinden die je nodig hebt om snel(ler) in slaap te vallen. Ohja.. het is gratis!

Op het juiste moment wakker worden
Een zogenoemde ‘quick win’ om – ook na een korte nacht – frisser op te staan, is wakker worden op het juiste moment. Als je halverwege een slaapcyclus (tijdens de diepe slaap) wakker wordt, ben je suf, vermoeid en gedesoriënteerd. Vaak heb je geen idee waar je bent. Het wakker worden tijdens de verkeerde slaapfase is dan ook de meest voorkomende oorzaak van (onnodig) moe wakker worden. Je wekker zo zetten dat je precies aan het eind van een slaapcyclus wakker wordt is echter vrijwel onmogelijk. Om toch op het goede moment wakker te worden, is mijn advies om gebruik te maken van technische hulpmiddelen. Schrik niet, je hoeft jezelf niet met snoeren te bevestigen aan medische apparatuur en het kost je slechts een habbekrats.

Digitaal hulpmiddel
De ʻSleep Cycle Alarm Clockʼ – een app voor de smartphone – biedt namelijk uitkomst. Deze app analyseert je slaap (vanuit) je bed en maakt je wakker op het moment dat je het lichtst slaapt. Het resultaat is dat je frisser aan de nieuwe dag begint. De periode waarin je gewekt wil worden – bijvoorbeeld tussen 7.00 uur en 7.30 uur – kun je zelf aangeven. Kijk voor meer informatie op https://www.slaapwijzer.net/slimmewekkers.

De problemen erger maken dan ze zijn: je eigen oordeel klopt vaak niet

Ik begin deze ‘misvatting’ met een quizvraag. Komt ie! Als je een slechte slaper vraagt hoe lang hij heeft geslapen, dan is het antwoord meestal:

A: nauwkeurig, slechte slapers weten precies hoe lang ze wakker hebben gelegen en hoe lang ze geslapen hebben.
B: te rooskleurig, slechte slapers liggen in het echt nog veel langer wakker dan zij denken.
C: te negatief, slechte slapers liggen in het echt minder lang wakker dan dan zij denken.

Denk, denk, denk, denk… Tromgeroffel….

Het juiste antwoord is: C. Je krijgt meer slaap dan je denkt. Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat mensen met slapeloosheid de tijd dat zij wakker liggen overschatten. En niet zo’n klein beetje ook. De Stanford University Sleep Clinic verrichte er onderzoek naar. Hieruit kwam naar voren dat:

• het een half uur minder duurde om in slaap te vallen dan de proefpersonen zelf dachten;
• de totale slaaptijd een uur langer was dan geschat door mensen die slecht slapen.

Lichte slaap wordt verward met wakker zijn
Hoe komt het dat we het zo vaak mis hebben? De belangrijkste reden is dat lichte slaap (slaapfase 2) vaak verward wordt met wakker zijn. Nadat je een periode licht hebt geslapen, kun je het idee hebben dat je al die tijd wakker bent geweest. Een andere reden is dat de tijd langer lijkt te duren op onplezierige momenten. En zo wordt wakker liggen toch meestal ervaren.

Licht in de tunnel
Waarom is het belangrijk om te weten dat je (waarschijnlijk) meer slaapt dan je denkt? Je kunt er rust uit halen. De situatie is niet zo dramatisch als het lijkt. En je bent niet zo’n slechte slaper als je denkt. Je kunt dit ook wel een ‘rustgedachte’ noemen. Je kunt eraan denken op momenten dat je het allemaal heel somber inziet. Het geeft een beetje licht in de donkere tunnel.

Rustgedachten
Rustgedachten plaatsen je angst, slapeloosheid stress en spanning in perspectief. Het is belangrijk dat je voor elke ‘angstgedachte’ (bijvoorbeeld ‘hoe kom ik morgen ooit de dag door’) als tegenhanger een ‘rustgedachte’ paraat hebt. Het geeft je de geestelijke rust om snel(ler) in slaap te vallen. In mijn boek ga ik uitgebreid in op deze geweldige techniek en reik ik je een aantal uitstekende rustgedachten aan.

Moraal van het verhaal: beste behandeling slaapproblemen door de juiste kennis

De moraal van het verhaal zal inmiddels duidelijk zijn: geloof niet alles wat er gezegd en geschreven wordt. Vaak ontstaan langdurige slaapproblemen door ‘oplossingen’ die averechts werken of het creëren van onnodige stress en spanning. Bijvoorbeeld slaap inhalen – met andere woorden je slaapritme in de war schoppen – of je ‘inspannen’ om tot 8 uur slaap te komen (slaapproblemen door stress). Ook bedrijven maken helaas vaak gebruik/misbruik van het gebrek aan de juiste kennis over slapen. Het doel van slaapwijzer.net en mijn 7-stappen methode is om je aan de hand van de juiste (en beste) informatie te helpen om definitief af te rekenen met slaapproblemen. 

Heb je vragen of wil je reageren? Je kunt hieronder reageren. Via de social media buttons kun je het artikel delen. Het is mijn doel om zoveel mogelijk mensen te bereiken met goede en eerlijke informatie over slaapproblemen, dus dit stel ik natuurlijk zeer op prijs!