De slapeloze identiteit: ontsnap eraan en je natuurlijke slaapvermogen keert terug (eye-opener)

“Een sterke slapeloze identiteit, de overtuiging dat je in wezen ‘een slechte slaper’ bent, zal geen grote, permanente verbetering toelaten. Het zoekt voortdurend bekrachtiging en validatie. Totdat je die identiteit verandert, zal blijvende verbetering onmogelijk zijn.” Het is een uitspraak van slaap- en ervaringsdeskundige Sasha Stephens, waarmee ze de spijker op zijn klop slaat. In dit artikel leg ik uit wat de ‘slapeloze identiteit’ is en hoe je deze kunt ombuigen. Het effect op je slaap (en je leven) is enorm! 

Behandelingen minder effectief en meer kans op een terugval

Onderzoek bevestigt de uitspraak van Stephens. Onderzoeker Kenneth Lichstein van de Universiteit van Alabama heeft in 2017 een onderzoek verricht waaruit bleek dat mensen die slapeloosheid als een onderdeel van hun identiteit zien minder goed op behandelingen reageren en meer kans hebben op een terugval dan mensen met een vergelijkbare slaapduur waarbij dit niet het geval. Ook hebben zij een groter risico op zelfmoordgedachten, angstgevoelens en vermoeidheidsklachten.

De slapeloze identiteit: gedachten

Waaruit bestaat de slapeloze identiteit? Allereerst zijn het de gedachten die je hebt. Ik zal een paar voorbeelden noemen die je waarschijnlijk bekend in de oren klinken. Denk bijvoorbeeld aan de stellige overtuiging dat je een slechte slaper bent en dat er weinig aan te doen valt. Het gevoel dat slapen een uitdaging is, iets dat je niet beheerst. Het idee dat je de volgende dag nooit fatsoenlijk door gaat komen zonder goede nachtrust. Het overdag continu in je hoofd bezig zijn met de nacht die voor je ligt. Wordt dat weer zo’n drama? Het naar beneden bijstellen van je doelen, plannen en dromen. Want als slechte slaper is het toch voor jou niet weggelegd.

De Amerikaanse slaap- en ervaringsdeskundige Nick Robinson beschrijft de gedachten die hij had over slaap treffend: “Ik was bang dat het lang zou duren om in slaap te vallen, dat ik midden in de nacht wakker zou worden en niet meer in slaap zou kunnen vallen, dat ik te vroeg wakker zou worden en niet meer in slaap zou kunnen vallen, dat ik nooit meer zou kunnen slapen zoals ik hiervoor gewend was, dat ik er de volgende dag onder zou gaan lijden en dat de slapeloosheid desastreuze gevolgen zou hebben voor mijn persoonlijk leven, mijn school en mijn carrièreperspectief.”

Zie met dit soort gedachten maar eens in slaap te vallen. Je kan het bijna vergelijken met in slaap vallen als er een pistool op je gericht wordt. Niet te doen!

De slapeloze identiteit: acties en gewoonten

Naast gedachten zijn er acties en gewoonten die bijdragen aan de slapeloze identiteit. Deze vallen onder de noemer ‘compensatiegedrag’. Je probeert met wat je doet overdag zo goed mogelijk te ‘dealen’ met de slechte nacht die je achter de rug hebt. Denk bijvoorbeeld aan rustig aan doen, een paar uurtjes slaap inhalen overdag en sociale verplichtingen afzeggen. Daar heb je nu echt even geen puf voor. En dat uurtje sporten of die wandeling? Komt een ander keer wel. Soms gaat het verder en worden werktijden aangepast, stopt iemand helemaal met werken en komt het sociale leven volledig lam te liggen.

Carla, een van mijn lezers, omschreef het compensatiegedrag dat haar slapeloze identiteit voedde onlangs treffend: “Na een lange tijd van slaapproblemen werden de nachten alleen maar erger. Ik werd bang voor de nachten. Was overdag heel de dag bezig met de vraag of ik de volgende nacht wel zou slapen, begon mijn dagritme er op aan te passen (sprak ’s avonds steeds minder af met mensen) en had zo allerlei dingetjes aangeleerd waarvan ik dacht dat ik mezelf hielp. Pas na het lezen van jouw boek zag ik in dat dat allemaal averechts is gaan werken.”

Overdag geestelijk gegijzeld

De slapeloze identiteit heeft niet alleen tijdens de nacht een funeste invloed, maar kan ook alle kleur uit de dag trekken. Je maakt je de hele dag zorgen over het grote probleem dat je hebt. Waarom slaap je zo slecht? Wat moet je doen om het op te lossen? En hoe gaat de volgende nacht verlopen? Geestelijk word je gegijzeld door het ‘slapeloosheidsmonster’.

In mijn boek maak ik een vergelijking met een gebroken nacht door een feestje tot diep in de nacht. Een voorbeeld dat ik ‘geleend’ heb van slaapdeskundige Sasha Stephens. Het gevolg is hetzelfde als na een nacht dat je tegen wil en dank wakker hebt gelegen omdat je niet kon slapen: je moet de dag doorkomen met weinig slaap. Toch is het gevoel dat je hebt totaal anders: je merkt wel dat je niet fit bent, maar je besteedt er veel minder aandacht aan. Je maakt je geen zorgen, ervaart geen negatieve gevoelens en je focus ligt gewoon bij de dingen die je die dag op de planning hebt. En uiteindelijk heb je vaak best een fijne dag.

Verschil tussen goede en slechte slapers

De slapeloze identiteit is in vrijwel alle gevallen het verschil tussen goede slapers en mensen met chronische slapeloosheid. Goede slapers gaan naar bed, denken nergens bij na en doen daarmee – zonder dat ze het doorhebben – precies wat de bedoeling is. En als ze een keer slecht slapen – wat heus wel eens gebeurd – halen ze hun schouders op. Voor mensen met chronische slapeloosheid is de nacht een uitdaging. Een kans om te falen. En de dag is een periode om daar over te piekeren.

Om een lang verhaal kort te maken: om je natuurlijke slaapvermogen terug te vinden is het van cruciaal belang om los te komen van je slapeloze identiteit. Anders lukt het simpelweg niet. 

Succesverhalen bevatten altijd een identiteitsverandering

In vrijwel alle ‘succesverhalen’ van mensen die na jaren gebukt te zijn gegaan onder chronisch slapeloosheid weer blijvend goed zijn gaan slapen, lees je tussen de regels door een ‘identiteitsverandering’. Nick Robinson beschreef het als volgt:

“Zorgen, stress en angsten over in slaap vallen en de gevolgen van wat er zou gebeuren als ik niet zou slapen beheersten vroeger een groot deel van mijn leven. Nu heb ik ze tot een minimum teruggebracht tot niets meer dan af en toe een kleine ergernis. Ik heb nu een veel bevredigender en gelukkiger leven zonder dat slapeloosheid me in de weg zit.

Er was ook een analytische en onderzoeksmatige benadering richting het probleem voor nodig. Ik was jarenlang emotioneel over mijn slapeloosheid en dat heeft me nergens toe gebracht. Ik richtte me bijna volledig op mijn angst en deed alles wat ik kon om ermee om te gaan, hoe irrationeel en saboterend ook. Ik boekte geen echte vooruitgang tot het moment dat ik het probleem rationeel onder ogen zag en mijn emoties zo veel mogelijk opzij zetten.”

Als ik het dichter bij huis zoek, ervaar ik bij al mijn lezers en leden die hun slaapproblemen definitief hebben opgelost, dat zij zijn ‘losgekoppeld’ van hun slapeloze identiteit. Ik noem een tweetal passages uit e-mails die ik van lezers heb mogen ontvangen als voorbeeld:

“Na 20 jaar slecht slapen hebben jouw inzichten me een veel betere slaap gebracht dan alle dingen die ik hiervoor heb gedaan, van mindfulness tot slaapcursussen en natuurlijk de slaaptabletten. Alles hielp wel een beetje, maar nooit genoeg. Het allergrootste verschil is dat ik me er gewoon niet meer zo druk om maak, ondanks alle negatieve berichten die je altijd leest.”

“Voor het eerst heb ik ontdekt dat ik de ‘paniek’ kan overwinnen. Door rustgevende gedachten naar mijzelf uit te spreken, te ontdekken dat ik niet omval als ik een week slecht slaap en te ervaren dat ik best kan genieten van het leven met minder slaap. Al voelt het een stuk beter als ik wel slaap, dat is gewoon wel zo. Door er meer ontspannen mee om te gaan sta ik meer ontspannen in het leven en geniet ik echt weer van het leven. Ik ben dus heel dankbaar voor je boek en kan het echt iedereen aanraden. Het klinkt misschien wat groot (en zo groot moet ik het niet meer maken? ) maar het heeft echt m’n leven verandert! Juist door te ontdekken dat mijn slaap niet alles in mijn leven bepaald!”

Het veranderen van je identiteit als sleutel naar blijvend goed slapen

Als het verhaal dat ik zojuist verteld heb jou bekend in de oren klinkt, kun je er eigenlijk blind van uitgaan dat het veranderen van jouw identiteit de sleutel gaat zijn naar blijvend beter slapen. Ik kan het natuurlijk nooit helemaal uitsluiten – en als je iets vermoed zou ik zeker onderzoek laten doen door een arts – maar de oorzaak van chronische slapeloosheid is echt zelden een tekort aan een bepaald stofje of een andere specifiek iets. Het is bijna altijd die verdraaide identiteit, in mijn nieuwe boek het ‘slapeloosheidsmonster’ genoemd.

Van een negatieve naar een positieve vicieuze cirkel

Het ombuigen van je slapeloze identiteit is aan de ene kant een flinke uitdaging. Je moet patronen veranderen die waarschijnlijk jarenlang zijn ingesleten, soms sterker zijn dan je gedachten, dingen doen die tegennatuurlijk aanvoelen, barrières en hindernissen overwinnen en regelmatig de weg van de meeste weerstand kiezen. Aan de andere kant is het makkelijker dan je denkt. Er ontstaat een sneeuwbaleffect. Positieve (slaap)ervaringen volgen elkaar op en maken het steeds makkelijker om de weg die je bent ingeslagen te volgen tot je je eindbestemming hebt bereikt. Je hopt als het ware van een negatieve naar een positieve vicieuze cirkel.

Klinkt mooi, maar hoe doe je het? 

Alle tips en adviezen om je slapeloze identiteit succesvol om te buigen vind je in mijn nieuwe boek: Chronische slapeloosheid: versla het ‘monster’. Met behulp van 5 beproefde strategieën leggen we het slapeloosheidsmonster – jouw slapeloze identiteit – op vreedzame wijze het zwijgen op: 

➡ het monster doorzien: een probleem kan alleen opgelost worden als er inzicht is in het ontstaan ervan;
➡ zelf sterker worden: het ontwikkelen van een krachtige ‘slaapgolf’ (slapen gaat weer aanvoelen als iets fijns);
➡ het monster geen eten meer geven: het laten verkruimelen van het fundament onder de slapeloze identiteit (confronterend, maar cruciaal);
➡ het monster ontmaskeren: er ontstaat geestelijke rust om zorgeloos in slaap te vallen (stress en ‘slaapangst’ maken geen kans meer);
➡ het laatste duwtje geven: slapen is weer vanzelfsprekend en de focus kan weer liggen op alles wat het leven de moeite waard maakt.

Mooi om te zien: in de eerste reviews over het boek (het is pas begin maart uitgekomen) lees je door de regels heen al een kleine ‘identiteitsverandering’. Ik ben ervan overtuigd dat deze lezers de sprong naar de positieve vicieuze cirkel hebben gemaakt, daadwerkelijk loskomen van hun ‘slapeloze identiteit’ en hun natuurlijke slaapvermogen (eindelijk) weer terugvinden. 

Goed om te weten: de ‘Monster-methode‘ kent een niet goed, geld terug garantie van 90 dagen. Als je om wat voor reden dan ook niet tevreden bent met het resultaat, stort ik het aankoopbedrag gewoon weer terug. Het risico ligt dus bij mij.